Alles over gaslighting
Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij iemand wordt misleid om zijn of haar eigen realiteit, herinneringen of percepties in twijfel te trekken. Het is een subtiele maar schadelijke vorm van misbruik die zowel in persoonlijke als professionele relaties kan voorkomen. In dit artikel bespreken we wat gaslighting is, hoe je het herkent en hoe je ermee om kunt gaan, met een focus op HR en recruitment.
Wat is gaslighting?
Gaslighting is een manipulatieve tactiek waarbij de dader de werkelijkheid van het slachtoffer probeert te verdraaien. Dit gebeurt vaak door het ontkennen van feiten, het verdraaien van de waarheid of het bagatelliseren van gevoelens. Het doel is om controle te krijgen over het slachtoffer door twijfel en onzekerheid te zaaien. In een HR- en recruitmentcontext kan dit zich uiten in manipulatief gedrag van leidinggevenden, collega’s of zelfs tijdens sollicitatieprocedures.
Waarom is gaslighting schadelijk?
Gaslighting kan ernstige gevolgen hebben voor het mentale welzijn van medewerkers en sollicitanten:
- Verlies van zelfvertrouwen: Slachtoffers beginnen te twijfelen aan hun eigen oordeel en percepties.
- Stress en angst: De constante manipulatie kan leiden tot chronische stress, emotionele uitputting en kan zelfs een burn-out tot gevolg hebben.
- Isolement: Medewerkers voelen zich vaak geïsoleerd omdat ze hun ervaringen niet durven delen.
- Langdurige impact: Gaslighting kan blijvende schade veroorzaken aan zelfbeeld, werkprestaties en loopbaanontwikkeling.
Hoe herken je gaslighting in een HR-context?
Veel voorkomende signalen zijn:
- Ontkenning van beloftes: Beloften over promotie of beloning worden later ontkend.
- Bagatelliseren van prestaties: Medewerkers worden voortdurend bekritiseerd of hun successen worden geminimaliseerd.
- Verdraaien van gesprekken: Feedback of afspraken worden anders geïnterpreteerd dan oorspronkelijk besproken.
- Sociale uitsluiting: Medewerkers worden buitengesloten van belangrijke vergaderingen of besluitvorming.
- Misleiding tijdens sollicitaties: Kandidaten krijgen onrealistische verwachtingen voorgespiegeld over de functie of het bedrijf.
Effecten op medewerkers en sollicitanten:
- Twijfel aan eigen competenties en vaardigheden.
- Verminderde betrokkenheid en motivatie.
- Verhoogde kans op burn-out of vertrek.
Hoe ga je om met gaslighting in HR en recruitment?
- Herken het patroon: Wees alert op manipulatief gedrag in gesprekken en feedback.
- Documenteer incidenten: Houd een logboek bij van situaties waarin gaslighting voorkomt.
- Creëer een veilige werkomgeving: Zorg dat medewerkers zich vrij voelen om misstanden te melden.
- Train leidinggevenden: Geef managers training in empathische communicatie en eerlijk leiderschap.
- Neem klachten serieus: Onderzoek meldingen van gaslighting grondig en neem passende maatregelen.
Preventie van gaslighting binnen organisaties
Open communicatie: Stimuleer een bedrijfcultuur waarin medewerkers openlijk vragen en zorgen kunnen bespreken zonder angst voor repercussies.
Transparantie: Zorg voor duidelijke verwachtingen, zowel tijdens sollicitatiegesprekken als in het dagelijkse werk.
Vertrouwenspersoon: Stel een vertrouwenspersoon of HR-contactpersoon aan waar medewerkers terecht kunnen met klachten.
Regelmatige feedback: Implementeer een gestructureerd feedbackproces dat eerlijk en constructief is.
Gaslighting in de praktijk
Gaslighting kan ernstige gevolgen hebben voor de organisatie en haar bedrijfscultuur, zoals:
- Verlies van talent: Medewerkers die zich niet gehoord voelen, vertrekken sneller.
- Negatieve reputatie: Gaslighting kan schadelijk zijn voor de employer branding.
- Lagere productiviteit: Onzekerheid en stress leiden tot een afname in prestaties.
Door bewust te zijn van gaslighting en actief te werken aan een veilige en ondersteunende werkomgeving, kunnen organisaties deze risico’s verminderen.
Samenvattend over gaslighting
Gaslighting is een schadelijke vorm van manipulatie die niet alleen individuen treft, maar ook de algehele werkomgeving en organisatiecultuur kan ondermijnen. HR-professionals en recruiters spelen een cruciale rol in het herkennen en aanpakken van gaslighting. Door een cultuur van openheid, respect en ondersteuning te bevorderen, kunnen organisaties een veilige plek bieden voor medewerkers en sollicitanten. Neem actie om gaslighting te voorkomen en een positieve werkomgeving te waarborgen.