Alles over overprikkeling
Overprikkeling is het gevoel dat er te veel binnenkomt – aan geluiden, indrukken, emoties of verwachtingen – waardoor je systeem overbelast raakt. Je hoofd wordt te vol, je lichaam te gespannen, en het lukt niet meer om goed te filteren wat aandacht nodig heeft. In dit artikel verkennen we wat overprikkeling is, waarom het ontstaat, hoe je het herkent en hoe je ermee om kunt gaan.
Wat is overprikkeling?
Overprikkeling betekent dat je zenuwstelsel tijdelijk te veel input te verwerken krijgt. Het evenwicht tussen wat je aankunt en wat je ontvangt, is verstoord. Je raakt vermoeid, gespannen of emotioneel zonder directe aanleiding – simpelweg omdat er te veel is.
Voor de een ontstaat overprikkeling na een drukke dag vol sociale interactie, voor de ander na teveel schermtijd, lawaai of innerlijke stress. Het is geen zwakte, maar een signaal van je lichaam en geest dat de grens is bereikt.
Overprikkeling is je systeem dat zegt: “Tot hier – en even niet verder.”
Waarom raken we overprikkeld?
Overprikkeling ontstaat wanneer je meer binnenlaat dan je kunt verwerken. Dat kan komen door de omgeving, door mentale druk of door je eigen gevoeligheid. In onze samenleving vol prikkels, verwachtingen en constante bereikbaarheid is overprikkeling geen uitzondering meer, maar voor velen een dagelijks risico.
Mogelijke oorzaken zijn:
Te veel externe prikkels – Geluid, licht, schermen, sociale interactie.
Interne druk – Veel denken, plannen, piekeren of emoties die door elkaar lopen.
Hoge gevoeligheid – Sommige mensen nemen meer waar en verwerken informatie dieper.
Gebrek aan herstelmomenten – Weinig tijd voor rust, stilte of ontlading tussen prikkels door.
Herkenning
Overprikkeling is voelbaar in je lijf, in je hoofd en in je gedrag. Je merkt dat geluiden harder binnenkomen, dat je sneller schrikt of moe wordt van sociale situaties. Je hoofd voelt vol, je gedachten springen van het een naar het ander, en je hebt moeite om helder te denken.
Je wordt prikkelbaar of teruggetrokken, kunt slecht tegen onverwachte gebeurtenissen, en hebt soms het gevoel jezelf kwijt te raken in de chaos.
Overprikkeling laat zich zelden uitleggen – maar je hele systeem roept om pauze.
Hoe kun je omgaan met overprikkeling?
Omgaan met overprikkeling begint met erkennen wat je voelt, en stoppen met forceren. Je hoeft niet meer te doen of sterker te zijn – je mag rust nemen, zonder uitleg.
- Zoek stilte of een rustige plek, weg van prikkels.
- Sluit je ogen en focus op je ademhaling.
- Laat schermen even voor wat ze zijn – je zintuigen hebben rust nodig.
- Geef jezelf toestemming om niets te hoeven.
- Leer herkennen wat jouw signalen van overprikkeling zijn, zodat je eerder kunt bijsturen.
Rust is geen luxe – het is noodzakelijk om te kunnen blijven functioneren.
Veelgemaakte misvattingen over overprikkeling
“Je moet er gewoon tegen kunnen” – Overprikkeling heeft niets met zwakte te maken, maar met je zenuwstelsel.
“Iedereen is toch moe na een drukke dag?” – Overprikkeling is meer dan moeheid: het is verlies van overzicht, veerkracht en rust.
“Het zit tussen je oren” – Nee, het zit ín je hele systeem. Fysiek, mentaal en emotioneel.
Samenvattend over overprikkeling
Overprikkeling is een waarschuwing van je lichaam dat je systeem vol zit. Het is geen probleem om op te lossen, maar een boodschap om serieus te nemen. Door beter te luisteren naar je signalen en bewust ruimte te maken voor rust, ontstaat er weer helderheid, kalmte en herstel.